“Wie het eerst komt, wie het eerst maalt” werkt niet

24 april 2023

  1. Home
  2.  → 
  3. nieuws
  4.  → “Wie het eerst komt, wie het eerst maalt” werkt niet

Duurzame samenwerking in de ondergrond

De energietransitie vraagt om een vooruitziende blik en samenwerking. Daar hoort ook samenwerking in de ondergrond bij, bijvoorbeeld in het geval van renovaties in woonwijken, waar de aanleg van warmtenetten vaak samen wordt gepland met vervanging van bijvoorbeeld rioleringen. Zo’n vooruitziende blik is óók nodig bij de aanleg van bodemenergiesystemen. Dit zorgt voor een efficiënte benutting van de ondergrond als meest duurzame bron voor verwarming en koeling van de gebouwde omgeving.  

Door: Guus van Gelder

Voor 2013 was het mogelijk een bodemenergiesysteem te plaatsen zonder dat daarbij rekening hoefde te worden gehouden met bestaande of toekomstige andere gebruikers van deze duurzame energiebron. Met een dergelijke ‘wie het eerst komt wie het eerst maalt’-benadering wordt er geen rekening gehouden met een efficiënte benutting van de beschikbare ondergrond, wat zeker op (toekomstige) drukke locaties van belang is.

Een vooruitziende blik

Met een vooruitziende blik werd in 2013 in de AMvB Bodemenergie invulling gegeven aan het begrip interferentie, waarbij nieuwe bodemenergiesystemen niet alleen geregistreerd worden, maar ook de verplichting bestaat om vast te stellen welke ‘thermische’ invloed het nieuwe systeem ondervindt van reeds aanwezige bodemenergiesystemen en vice versa.

Met het toepassen van deze interferentiesystematiek als verplicht onderdeel van de melding van een gesloten bodemenergiesysteem bij het bevoegd gezag (de gemeente), werd een eerste belangrijke stap gemaakt in de regie bij het gebruik van de ondergrond als duurzame energiebron. Overigens is het vaststellen van de interferentie van belang voor alle bodemenergiesystemen, zowel gesloten als open (WKO) systemen.

Bij grootschalige toepassing van bodemenergie, zoals in nieuwbouwwijken met grondgebonden woningen en appartementsgebouwen, of bij het binnenstedelijk toepassen van WKO-systemen, kan het op termijn druk worden in de ondergrond. Zeker als de bouwontwikkelingen gefaseerd in de tijd plaatsvinden, zal ook rekening moeten worden gehouden met toekomstige gebruikers.

Waarom een bodemenergieplan?

Met een bodemenergieplan voert de gemeente regie op gebiedsniveau over de voorwaarden en spelregels bij realisatie van bodemgekoppelde warmtepompsystemen. Aangezien bij het ontwerp van een enkel bodemenergiesysteem geen rekening gehouden wordt met systemen die in de toekomst aangelegd worden, is het belangrijk de plannen voor verduurzaming vroegtijdig te onderzoeken en goed te coördineren. In die gevallen kan een gemeente een interferentiegebied aanwijzen waarbinnen alle systemen vergunningsplichtig worden en aan de eisen uit het bodemenergieplan moeten voldoen.

Kwaliteit van een bodemenergieplan

Afhankelijk van de toegepaste bodemenergiesytemen zal in de planvorming de nadruk liggen op het gebruik van open systemen, gesloten bodemenergiesystemen of een mengvorm van beide. Het belangrijkste criterium is, dat er voldaan wordt aan het realiseren van doelmatig gebruik van de bodem. In het algemeen is het daarnaast nuttig om ook harmonisatie van de ontwerpen van individuele systemen te realiseren. Zaken als bodemopbouw, grond- en grondwaterkwaliteit, grondwaterstroming en mogelijk gebiedsspecifieke boorbeperkingen worden vooraf in kaart gebracht en goed gedocumenteerd.

Een gedegen bodemenergieplan biedt vanuit energieperspectief een doorkijk naar de toekomst. Dat betekent dat er binnen een te ontwikkelen gebied dient voor de korte (< 5 jaar) tot middellange termijn (10-15 jaar) voor de verschillende uitvoeringsvormen van bodemenergie de mogelijkheden en beperkingen onderbouwd gekwantificeerd te worden.

Gemeente: Laat een bodemenergieplan maken voor de woonwijk!

Veel gemeenten, maar ook commerciële partijen maken gebruik van de mogelijkheid om een bodemenergieplan op te laten stellen door een adviesbureau, voor één of meerdere woonwijken tegelijk. Hiermee kan richting worden gegeven aan een optimaal gebruik van de mogelijkheden van bodemenergie voor nu en in de toekomst. Ook worden in het bodemenergieplan de regels waaraan we ons moeten houden meegenomen. Op deze wijze wordt de toepassing van bodemenergie op grote schaal van tevoren goed in kaart gebracht en kunnen we alle gebruikers, nu en in de toekomst, verzekeren van de bodem als duurzame energiebron.

Meer informatie?

Wilt u meer weten over warmte uit de bodem en de mogelijkheden van ‘gratis’, hernieuwbare warmte en koeling voor de gebouwde omgeving? Download dan dit whitepaper Warmtetransitie. Bodemenergie helpt gemeenten op weg (binnenlandsbestuur.nl)

Mocht u er vragen over hebben, aarzel dan niet contact met ons op te nemen via ons contactformulier of telefoonnummer 035 – 542 75 24.