Werkzaamheden aan bodemenergiesystemen zijn gereguleerd middels de ons overbekende BRL’en SIKB 2100, SIKB 11000 en InstallQ 6000-21, wettelijk vastgelegd in het Besluit bodemkwaliteit. Deze regulering is een onderdeel van het Kwalibo (kwaliteitsborging bodem) stelsel. De Kwalibo-regeling is van toepassing op bodembeheer bij 13 productgroepen waarvan ontwerp, aanleg en beheer van bodemenergie er één is.

In 2020 begon onder leiding van MinI&W een traject voor versterking van het stelsel. Voor onze sector belooft dat een meer sturende rol van het ministerie en een herijking van de rollen en onderlinge interacties van de acterende bedrijven, CI’s en de VTH-diensten.

Rapportages

De versterkingsactie is gebaseerd op een zestal tekortkomingen in de huidige praktijk: complexiteit, nalevingstekort, gebrek aan begrip en vertrouwen tussen partijen, capaciteitsgebrek bij de overheid, opgetreden milieuschade en (gebrek aan) rolvastheid, wederom vooral bij de overheid. Deze zijn uitvoerig beschreven in een drietal rapportages:

–      Beleidsevaluatie Kwaliteitsborging Bodem, Witteveen en Bos 
–      Kleine korrels, grote discussie – rapportage over granuliet en het Besluit bodemkwaliteit, Wim Kuijken 
–      Onderzoek kwantificering ILT-bevindingen naleefgedrag Kwalibo-stelsel, P2

Feedback Branchevereniging Bodemenergie

Een programmateam heeft recentelijk een concept uitvoeringsplan opgeleverd waaraan Branchevereniging Bodemenergie heeft bijgedragen door deelname aan een klankbordgroep. Hierin hebben wij als branchevereniging onze intenties verwoord en directe feedback gegeven op het concept uitvoeringsplan, op de beleving van interacties binnen de branche en van de branche met de diverse overheden. Daarin is wederzijds onbegrip en gebrek aan vertrouwen en zijn er verschillen van interpretatie van nalevings-analyses. Bijvoorbeeld “wordt er te weinig gekeken naar de (vaak oprechte) bedoelingen van de ander, maar uitgegaan van ‘slechte bedoelingen’”.

Concreet “stellen de private partijen de uitkomsten van het P2-rapport (red: de P2 analyse van het nalevingstekort) ter discussie en menen ze dat het vastgestelde nalevingstekort grotendeels geen milieuschade (…) betreft en de gecertificeerde sector daardoor in een verkeerd daglicht wordt gezet. (…) Overheden koppelen een groot nalevingstekort wel degelijk (…) aan milieuschade en zien dat dit ondanks het huidige stelsel onvoldoende wordt voorkomen.”

Melding en gezamenlijke aanpak incidenten

Geconstateerd werd door het programmateam dat de aanbevelingen uit de genoemde drie rapporten niet zonder meer kunnen worden geïmplementeerd. I&W moet bij de totstandkoming en toetsing van normdocumenten grondiger nagaan of de uitvoeringsvoorschriften van die normdocumenten zorgen voor het bereiken van de milieudoelen. Het toezicht op de bodemintermediairs op naleving van de normdocumenten moet worden geïntensiveerd en geoptimaliseerd. Het is te overwegen om over te gaan op melding en gezamenlijke aanpak van incidenten in plaats van directe handhaving; incidenten zijn niet helemaal te voorkomen, ook gezien het belang van circulariteit; niet elke fout is immers een overtreding. En aanbevolen wordt om te inventariseren in hoeverre milieunormen en -voorschriften kunnen worden geactualiseerd en aangescherpt – ook om in te spelen op de maatschappelijke behoefte aan strengere eisen.

Eerst vaststellen welke overtredingen leiden tot milieuschade

Een groot struikelblok in de publiek-private samenwerking in het Kwalibo-stelsel is dat het onvoldoende duidelijk is in welke mate er sprake is van overtredingen die leiden tot milieuschade. Dit  ondanks het in het voornoemde rapport van P2 vastgestelde nalevingstekort. Hierdoor is er een soort welles/nietes-discussie over het nalevingstekort ontstaan, die afleidt van het wat het gezamenlijke doel moet zijn: milieuschade voorkomen. Deze discussie moet worden beslecht om de volgende stap te kunnen zetten.

De voorgestelde maatregelen op hoofdlijnen zijn:

1.    Publieke-private samenwerking: Verdiepingsslag nalevingstekort voortzetten en governance inrichten
2.    Stelselverantwoordelijkheid: publieke sturing op het Kwalibo-stelsel versterken
3.    VTH-keten: versterken private zelfregulering en publiek toezicht daarop

Na vaststelling van het uitvoeringplan door de Ministeriële Taskforce op 21 december 2021 volgt besluitvorming door en bespreking met de staatssecretaris, het Bestuurlijk Overleg en de Tweede Kamer.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Frank Agterberg:  frank.agterberg@bodemenergie.nl.