Er is momenteel extra veel maatschappelijke aandacht voor kwaliteit van BES. In de sectorale pijler ‘Gebouwde Omgeving’ van het klimaatakkoord (juni 2019) wordt bodemenergie (h)erkend als een belangrijke driver van de verdere verduurzaming van klimatisering van gebouwen. Er dient meer omgevingswarmte uit bijvoorbeeld bodem en oppervlaktewater” te worden gebruikt. Bodemenergie wordt gunstig meegewogen in aangepaste EPG-standaarden (BENG) en verder gestimuleerd middels financiële instrumenten zoals ISDE (via de warmtepomp) en EIA.

KWALIBO

Momenteel vindt, in opdracht van het Ministerie I&W, een beleidsevaluatie Kwaliteitsborging Bodem (KWALIBO) plaats. Vijf sectoren worden geëvalueerd waaronder ‘Mechanische boringen, inclusief bodemenergiesystemen’. Oplevering van het eindrapport was beoogd eind 2019 maar dit is vertraagd met een tot op heden onbekende opleverdatum.

Inspectie ILT

De sector mag zich ook verheugen in aandacht van de landelijke inspectie. Overall doelstelling van ILT is om de energietransitie te helpen door levering en installatie van kwalitatief goede duurzame warmtesystemen te faciliteren. Aantasting van bodem, grond- en oppervlaktewater staat hoog op de lijst van de ILT-brede Risicoanalyse (IBRA, 2018). “Als slechts bij een kleine fractie (van de aangelegde BES) iets misgaat, dan kunnen de gevolgen voor het (diepe) grondwater op termijn toch groot zijn, vooral in grondwaterbeschermingsgebieden.”

Waarom de boorders op grote schaal overgingen op grout

In opdracht van ILT publiceerde het RIVM in september 2019 een rapport over “Risicogestuurd toezicht en handhaving: Ranking ongewenste gebeurtenissen in de bodemketen”. Het RIVM constateerde een groot risico op het “onvoldoende detecteren en afdichten (van) scheidende lagen ondergrond in geval van mechanisch boren en/of toepassen van bodemenergiesystemen” en dat “wordt door de experts op ernst, frequentie en kosten hoog beoordeeld”. Vanwege dat laatste zijn G-BES boorders op grote schaal boorgaten volledig gaan afdichten met grout – een cement-zand-bentoniet formulering. Er trad echter een incident op rond milieutechnische goedkeuring van grout als bouwstof.

Milieutechnisch goedkeuring

Op 31 december 2019 liep een begunstigingstermijn af waarin door IL&T het gebruik van grout voor het geheel afvullen van (kleine) GBES-boorgaten werd toegestaan zonder milieutechnische verklaring/certificaat. Deze periode werd toegestaan door IL&T hangende het completeren van de bureaucratie rond een geschikte milieu-hygiënische test en certificering van het grout conform de aanstaande BRL 5078. De idee was dat het verkrijgen van een verklaring/certificaat een administratieve kwestie was. Het bleek echter dat er anno januari 2020 nog steeds geen verklaringen/certificaten konden worden afgegeven (door KIWA) en daar ook geen uitzicht op was op korte termijn. Dit komt doordat er onbevredigende resultaten uit gedane uitloogtesten kwamen en er dispuut is over de doelmatigheid van de milieu-hygiënische testen. Partijkeuringen blijken vooralsnog geen alternatief te zijn wegens hetzelfde ontbreken van een geaccepteerde test. Buitenlandse certificaten worden in Nederland (nog) niet geaccepteerd.

Besluit verlenging begunstigingstermijn blijft uit

Resultaten van lopende milieu hygiënische testen worden pas over enkele maanden verwacht. De facto is de gehele branche sinds 1 januari jl. in overtreding bij gebruik van niet-goedgekeurd grout. Een brede bijeenkomst op 31 januari 2020 met ruim vijftig belanghebbenden van boorbedrijven, warmtepompenleveranciers, groutleveranciers en vertegenwoordigers van certificerende instanties, het Ministerie van I&W en de Inspectie L&T stelde gezamenlijk vast dat er door de bodemenergiebranche en de groutleveranciers steeds te goeder trouw is gehandeld. Op basis van testen in Duitsland en België zijn er geen aanwijzingen voor onverantwoorde risico’s voor bodem en grondwater bij gebruik van aldaar gecertificeerde formuleringen. Het door het ministerie van I&W en de Inspectie L&T toegezegde spoedige besluit over een eventuele verlenging van de begunstigingstermijn blijft tot op heden nog uit.

Uitnodiging branchebrede discussie

Achterliggend is de onvrede over het uitblijven van de geambieerde kwaliteit van (G)BES en daarmee over het gebrek aan impact van de voortdurende inspanningen van de branche in de SIKB- (en InstalQ-)gremia. Bovenop het ‘grout issue’ leidde dat in de afgelopen weken tot onrust onder de bodemboorders. BodemenergieNL wil haar boorders-leden graag faciliteren in een branchebrede discussie over stappen die zouden moeten leiden tot goede kwaliteit van aanleg en beheer van (G-)BES te allen tijde. Vanwege de corona-perikelen wachten we ‘even’ met de organisatie daarvan maar de boorders kunnen een uitnodiging tegemoet zien!